Një artist mund të jetë edhe horr

Sot pata fatin e mirë dhe të keq që të kuptoj se të jesh artist, të shkruash poezi, këngë, vjersha etj nuk të bën domosdoshmërisht njeri. Sot kuptova se dikush mund të idealizojë dashurinë, ndjenjat, emocionet dhe mbase të ulet e të derdhë fjale të bukura për to, por në jetën reale të jetë një njeri i dobët, me gjendje nervore të pakontrolluar, vulgar dhe mëshirim krejt i kundërt i asaj çka shkruan në poezitë e tij. 

Besoj se shumë njerëz e kanë dëgjuar emrin Agim Doçi. Por besoj shumë pak njerëz kanë patur fatin e keq që të bien në gojë të tij dhe të shohin me sy të lirë se si një emër i bukur në mendjen e dikujt mund të kthehet në diçka të neveritshme në pak minuta. Një shembull perfekt se si mund te duhen shume vite për të fituar respektin e dikujt e vetëm pak çaste për ta humbur.  

Sot së bashku me rreth 10 kolegë të tjerë, të gjithë persona që punojnë në fusha dhe çështje të ndryshme, por që kanë për bazë të drejtat e njeriut dhe respektimin e tyre, patën fatin e keq që bashkë me mua të ishin dëshmitarë të arrogancës, vulgaritetit dhe prepotencës së një njeriu që si pak të tjerë të brezit të tij kanë jetuar mes të mirave dhe privilegjeve të cilat “populli i thjeshtë” i shihte vetëm në ëndrra. 

Ky njeri, ky poeti dhe artisti Agim Doçi, sot u hakërrye pa pikën e mirësjelljes dhe xhentilesës kundër një djali të ri, të huaj, dhe për më tepër shumë të urtë dhe të edukuar thjesht sepse i lëvizi karriken disi pa takt dhe i prishi qetësinë këtij artistit tonë. Kur unë i them kolegut tim të huaj “that was aggressive” (ajo ishte diçka agresive) sepse sjellja e këtij artistit tonë mu duk krejt e pavend ky zotëria poet, artist ma kthen me sa i mbante goja “kujt i thua agresiv ti mor shkërdhatë”. Siç mund ta marrë me mend edhe një njeri me inteligjencë mesatare, kjo përjigjge ishte pikërisht vërtetim i konstatimit tim të parë. E pavarësisht reagimit tim të qetë, duke i thënë të mos flasë me atë gjuhë, zotëria artist me emrin Agim Doçi vazhdon sjelljen brutale duke vijuar “ti heq pantallonat nga koka” dhe “do ta shohësh se kush jam unë e çfarë do të të bëj”. Unë dhe 10 djem e vajza të rinj thjesht po shihnim njëri-tjetrin në sy dhe shumë prej tyre thjesht u turpëruan dhe nuk dinin as ç’të thonin e as ç’të bënin. 

Për ata gjaknxehtët mbase ky do ishte një moment perfekt për t’iu kthyer një njeriu të tillë e për tia shoshitur fytyrën në grushta e për ta bërë për spital. Në fakt unë jam 30 vjeç, 187 cm i gjatë, bëj 6 herë në jave stërvitje dhe sporte të tipit vrap, not apo fitbox. Kjo e fundit është një lloj stërvitje jo pak agresive  e cila në fjalë të thjeshta të jep mundësinë që me një grusht ti japësh dhëmbët në dorë dikujt pa shumë problem. 

Mirëpo unë kam një tjetër aftësi që është shumë më e mirë se kjo e grushtave me një thes apo njerëzish që kanë po aq vlera sa një thes. Unë mendoj! Unë shkruaj! Unë jam humanist! Unë besoj se njerëzit që sillen si kafshë me pak durim mund të zbuten! Edhe pse unë nuk kam interes të zbus Agim Doçin. Unë dua ta denoncoj pafytyrësinë, arrogancën dhe sjelljen e tij jashtëzakonisht të ulët, sepse ndryshe nga ky Z. Doçi unë nuk bëj poezi, dhe njerëzit nuk kanë nevojë të respektojnë emrin tim. 

Unë si një qytetar i thjeshtë, emrin e të cilit nuk ka nevojë ta dijë apo mbajë mend kush, edhe pse nuk mendoj se jam qytetari ideal, të paktën, përpiqem gjithmonë që të sillem mirë. Jo sepse e shoh veten më lart se të tjerët, por sepse besoj në dinjitetin, respektin reciprok, edukatën dhe mirësinë e njerëzve. Sepse jam një qenie njerëzore dhe mendoj se të jesh njeri ka një vlerë dhe rëndësi sublime e cila duhet vlerësuar dhe respektuar në çdo rast e çdo moment. Por  më ofendon fakti që dikush të cilin publiku e njeh si artist dhe nga i cili pret një sjellje që të reflektojë qytetari, respekt e kulturë të dalin fjalë të rëndomta, dhe që të jenë të mbushura me aq urrejtje e mllef. 

E shkruaj këtë jo sepse kam ndonjë dëshirë të madhe të hakmerrem kundër ndokujt por sepse dua që së pari ta ndaj këtë me ata 10 djem e vajza që ishin sot me mua, si dhe për të denoncuar arrogancën, paturpësinë dhe ligësinë, ngado që ajo vjen. Kujt i shkonte ndërmend që të rinjtë e sotëm kanë për mision tu mësojnë edukatë burrave 60 apo 70 vjeçarë? E kujt i shkonte ndërmend që një artist mund të jetë edhe horr?

Përrallë nga e tashmja

Sa shumë frikë ngjall e panjohura. Shumë fëmijë kanë frikë nga errësira. Disa kërkojë një dritë të zbehtë diku në fund të dhomës, që krijesat e çuditshme të natës të zhduken e ata ta bëjnë gjumin të qetë. Shpesh nënat u thonë fëmijëve - hap gojën, ha ushqimin, se përndryshe vjen shtriga! Në fantazinë e vogëlushit shtriga plakë është një krijesë e frikshme që do e kapërdijë bashkë me ushqimin. Veçse, nëse bindet, atëherë vogëlushi do e largojë shtrigën plakë dhe bota do të jetë njësoj si më parë.

Në ditët e fëmijërisë, vogëlushi sheh se si nëna ngrys fytyrën me neveri dhe shqetësohet të kuptojë çfarë e neveriti atë. Vogëlushi sheh babin të forcojë grushtin dhe shtrëngojë nofullat, dhe përpiqet të kuptojë çfarë e bëri babin të nevrikoset. Në ditët e stërgjata të fëmijërisë vogëlushi do të sigurohet që nuk do i pëlqejë ajo çka e neveriti nënën dhe do e rrahë paq atë që nevrikosi babin.

Urrejtja nuk mësohet! Askush nuk ka nevojë ti thotë dikujt tjetër, ja shikoje këtë njeri, ky duhet urryer! Mjaftojnë veprimet dhe reagimet tona më të pafajshme për të mbjellë tek të vegjlit dhe të tjerët përreth nesh, perceptime të errëta për krijesa të frikshme që do të prishin harmoninë përrallore.

Dhe kjo është thjesht harmoni përrallore. Me dëshirën tonë legjitime për të mbrojtur atë çka të tjerët quajnë realitet, ne reagojmë ashtu si kanë reaguar të parët tanë. Kështu ne krijojmë “të vërteta” që në fakt janë gjithmonë e më shumë fantazi. Por për çfarë fantazi po flasim? Fantazi, të tipit që ngjyra e lëkurës të bën më të mirë se dikush tjetër, që besimi yt fetar është më i denjë se i dikujt tjetër, se orientimi yt seksual është i duhuri dhe ai i dikujt tjetër është i gabuari, se kombësia jote është më e lartë se e dikujt tjetër, që njëra gjini është më e mirë se tjetra... Në fantazinë tonë kolektive ka gjithmonë e më pak vend për të vërtetën, sepse e vërteta është e mërzitshme, pa ngjyra, pa shtriga dhe fantazma në errësirë, pa gra për të urryer e pa heronj legjendarë. Realiteti që thotë se njerëzit janë të ndryshëm, nuk ka vend në kakofoninë që trumbeton me zë të lartë karakteristikat unike, që na mbrojnë nga monstrat e ferrit.  

Në mes nesh ka njerëz të cilët vishen me petkun e fantazmave, në fillim sepse është e vetmja rrecke që u dhanë të veshin, e më vonë sepse ata nuk duan të veshin diçka tjetër! Ata mësojnë të bashkëjetojnë me terma degradues, që i lëndojnë, izolojnë, largojnë nga bota e përditshme e realiteteve të privilegjuara. Në rrugë e sipër, apo poshtë, ata mësojnë si të jenë fantazma, të padukshëm, të veshur me karakteristika që tani janë “të tyret”, ata janë gati të humbasin mes turmës, të shpërbëhen në të, vetëm për ti shpëtuar gurëve të ndëshkimit, përçmimit kolektiv, urrejtjes që ata tashmë ndjejnë se e meritojnë!

Këto role fillojnë e bëhen kaq perfekte, të detajuara dhe “natyrale” saqë të gjithë fillojnë besojnë se ka ca ligje universale të cilave duhet t’u bindemi, të cilat kërkojnë që ne të mbrojmë karakterin tonë unik, vlerat tona të përbashkëta, nga këto rreziqe që vetëquhen minoritete, grupe vulnërabël… Që kur kështu duhet ti thërrasim me terma realë këto fantazma të përrallave tona? Po shikimi i neveritur i nënës? Po duart e shtrënguara të babës? Po bota? Ajo sikur nuk funsionon kështu… aty nuk ka grupe, minoritete, diversitet.

Të nanuritur në petkun e roleve tona të përditshme, baba i devotshëm, bashkëshorte e denjë, koleg i dashur, kur urrejmë ne nuk po bëjmë diçka të keqe, ne po mbrojmë të shenjtën, ne po mbajmë të dlirë shpirtin, të qartë shikimin, të qeta ndjenjat. Ata që urrehen nga të gjithë, kanë fatin e keq që nuk kanë lindur si ne. Që nuk janë të bardhë, që nuk janë heteroseksualë, që nuk i kanë të gjitha gjymtyrët. Në rastin më të mirë, nëse nuk urrehen me gjithë shpirt, këta fatkeqë duhen mëshiruar, u duhen dhënë ca palo mundësi, e ca palo shanse, që të mos bihen kaq keq në sy në këtë mirëqënien tonë kolektive. Nëse nuk mëshirohen, atëherë do të thotë që këta fatkeqë duhen parë në sy, duhen dëgjuar, folur e biseduar… Një sekondë, kjo do të thotë që unë duhet të heq dorë nga përrallat e mia nanuritëse?

Gjuha e urrejtjes, nuk është gjuhë njerëzish sipërfaqësorë, dashakeqës a shpirtligj. Fjalët e urrejtjes dalin zakonisht nga njerëzit më të dlirë, më të dashur e më të ndershëm të shoqërisë. Ata që duan të sigurohen se po bëjnë gjënë e duhur në shoqëri, që po mbrojnë të ardhmen, jetën, kombin, shpesh bien pre e një gjuhe të tillë. Ata nuk duan të krijojnë përçarje, të shpallin luftra e djegin popuj. Ata duan që bota të jetë e mirë, që njerëzit të jenë të gjithë të lumtur, të jetojnë në paqe e begati. Por vetëm me një kusht, që njerëzit të jenë të gjithë si në përrallat e tyre, dhe që bota të rrotullohet, dhe që të ketë dritë në fund të korridorit dhe që ata të kenë ngrënë gjithë ushqimin përpara se të vijë shtriga plakë!

Në kujtim të Holokaustit - Plani i nazistëve për të shfarosur personat gej

Nga Peter Tatchell

“Ne duhet ti shfarrosim këta njerëz (homoseksualët) me rrënjë dhe degë… Ne nuk mund të lejojmë një rrezik të tillë për atdheun, homoseksuali duhet të eleminohet plotësisht”.

Këto ishin fjalët drithëruese të shefit të SS-ve, Heinrich Himmler, i cili dizenjoi masteplanin për pastrimin seksual të racës ariane. 

Heinz F ishte një djalë gay gjerman i shpenguar dhe energjik në Berlinin e fillimviteve 1930. Ai, si shumë gjermanë të tjerë nuk kishte as më të voglën ide për ato që do të ndodhin brenda pak vitesh. “Nuk e kisha kuptuar plotësisht situatën, “ pranon të thotë ai me një farë pendese. Papritur, një mengjes policia trokiti në derën e tij. “Dyshohet se ju jeni homoseksual. Për këtë arsye jeni i arrestuar”. 

“E çfarë mund të bëja unë? Më çuan në kampin e Dakaut, pa asnjë process gjyqësor” thotë ai në intervistën për filmin dokumentar Neni 175 (Paragraph 175). 

Pas një viti e gjysmë internimi në Dakau, Heinz u lirua, por u arrestua sërish dhe këtë herë u çua në kampin Buksenvald. Atje ai zbuloi fatin e tmerrshëm të meshkujve gei dhe biseksualë. “Pothuajse të gjithë homoseksualët… gati të gjithë… ishin vrarë”. 

Për mrekulli Heinz mbijetoi pas tetë vitesh e gjysëm të kaluara nëpër kampe përqëndrimi. Pas luftës, ai nuk foli kurrë për eksperiencën e tij. Frika e tij ishte se ish të burgosurit gei perceptoheshin si kriminelë të zakonshëm dhe jo si viktima të nazizmit. Me lotë në sy ai thotë se: “Askush nuk donte të dëgjonte”. 

Deri në vitin 1933 jeta e tij ishte krejt ndryshe. Berlini ishte kryeqyteti gei i botës, me një komunitet të madh, me bare dhe klube nate. Kishte revista gej, organizata artistike dhe sportive për personat gej si dhe organizata që punonin për më shumë të drejta dhe mirëkuptim të tyre. Jeta në Berlin ishte e bukur – dhe duke u përmirësuar – për personat lesbike, gej, biseksuale, transgjinore dhe interseks (LGBTI). 

Edhe pse sipas nenit 175 të Kodit Penal gjerman homoseksualiteti ishte i jashtëligjshëm, ai zbatohej shumë rrallë. Në Reichstag (parlamentin gjerman) parlamentarët ishin afër anulimit të tij. Dukej sikur po afrohej një erë e re lirie. Por në fakt ndodhën horroret e nazizmit. 

Vetëm pak javë pas ardhjes në pushtet më 1933, Hitleri i ndaloi ligjerisht organizatat dhe publikimet homoseksuale. Baret dhe lokalet gej u mbyllën. Forcat policore shkatërruan zyrat e lëvizjes për të drejtat gej, Institutin e Shkencave Seksuale dhe dogjën publikisht librarinë më të madhe të kohës mbi çështjet seksuale Para fundit të vitit, homoseksualët e parë u arrestuan dhe deportuan në kampet e reja të përqëndrimit.

Në vitin 1934, Nazistët intensifikuan fushatën e tyre anti-gej me krijimin e Zyrës së Rajhut për të Luftuar Abortin dhe Homoseksualitetin. Sipas Himlerit: “ata që praktikojnë homoseksualitetin, i heqin Gjermanisë fëmijët të cilët i detyrohen… vendi ynë do të thërrmohet për shkak të asaj sëmundje.” Policia u urdhërua të krijonte lista “pink” me persona që dyshohej se ishin homoseksualë. Më pas ndodhën arrestime në masë.  

Më tej në 1935 Nazistët vijuan me luftën kundër të ashtuquajturës “ekzistencë anormale” duke e zgjeruar përkufizimin e homoseksualitetit dhe argumentat për arrestim. Vetë thashethemet apo dyshimet për dikë mjaftonin për ta arrestuar. Një mashkull mund të arrestohej si homoseksual thjesht për një prekje, gjest apo shikim. 

Më pas, Himleri autorizoi një program “shkencor” për eleminimin e këtij vesi. Të burgosurit gej iu nënshktruan eksperimenteve mjekësore në një përpjekje për të “kuruar” homoseksualitetin e tyre – përfshi trajtim hormonal apo kastrimin. 

Mendohet se në periudhën 1933-1945, 50.000 deri më 100.000 meshkuj u arrestuan për krimin e homoseksualitetit sipas nenit 175. Një pjesë u nxorrën para gjykatave ndërsa të tjerët dërgoheshin menjëherë në kampet e përqëndrimit pa asnjë proçes apo gjykim formal. Vdekjet e të burgosurve homoseksualë shkonin deri në 50%, më i larti mes të burgosurve jo-hebrenj. 

Të intervistuar për filmin Neni 175 ishin edhe Heinz Dormer dhe Gad Beck. Dormer shpenzoi pothuajse dhjetë vjet nëpër burgje dhe kampe përqëndrimi. Ai kujton qarjet e ankthshme nga “pylli që këndonte”, një rrjesht i madh shtyllash ku burrat e dënuar varrëshin. “Të gjithë ata që dënoheshin me vdekje varreshin aty. Qarjet dhe bërtitjet ishin jo-njerëzore… përtej botëkuptimit njerëzor.” 

“Homokausti” Nazist u përpoq të eleminonte tërrësisht burrat gej dhe biseksualë. Ai ishte pjesë integrale e holokaustit. Përkundër pretendimeve se persekutimi i hebrenjve ishte i veçantë dhe krejt i ndarë nga viktimizimi i minoriteteve të tjera, vrasja në masë të hebrenjve ishin pjesë e planit të Hitlerit për pastrimin racial dhe gjenetik të volkut gjerman. Nazistët planifikuan të eleminonin të gjithë ata që konsideroheshin prej tyre si “inferiorë” - pra jo vetëm hebrenjtë, por edhe personat gej, me aftësi të kufizuara, sllavë, romë, sinti etj. 

Gad Beck mbante një peshë të dyfishtë. Ai ishte gej dhe hebre. Ai kujton eksperiencën e tij të parë si adoleshent. “U ktheva në shtëpi tek nëna ime dhe i thashë: “Mama sot pata eksperiencën time të parë me një mashkull”. Për fat të mirë prindërit e pranuan homoseksualitetin e tij. Por ata druheshin për sigurinë e tij dhe i patën thënë: “Zot i madh, gej dhe hebre. Sidoqë të jetë ai do të persekutohet. Kjo nuk ka për të përfunduar mirë.” 

Fatmirësisht Beck i mbijetoi luftës, ndërkohë që pothuajse të gjithë personat përreth tij u zhdukën. Dy prej të dashurve të tij u kapën nga Nazistët. 

 “Një herë takova një djalë hebre shumë të bukur. Më ftoi të shtëpia e tij dhe kaluam natën bashkë. Në mëngjes erdhën Gestapot… Unë u tregova kartën time të identitetit – nuk isha në listë. Atë e morrën në Aushvic. Një natë dashurie kishte tjetër vlerë atëherë.”  

Më vonë, Beck u përpoq të lironte një tjetër të dashur, Manfred Lewin, nga një kamp i Gestapos. U paraqit atje si një antëar i Rinisë Hitleriane dhe kërkoi lirimin e Manfredit për një projekt ndërtimi. Edhe pse ky maskim shumë guximtar dhe i rrezikshëm pati sukses, teksa po ecnin të lirë në rrugë, Manfred i tha Gadit se nuk mund ti braktiste të afërmit në kamp. Beck pa se si i dashuri i tij u kthye në kamp për të qëndruar me ta. Nuk e pa më Manfredin. Ai dhe gjithë familja e tij u vranë në Aushvic. 

Tragjedi të tilla ishin të përditshme gjatë Rajhut të Tretë dhe përsëriteshin çdo ditë kundër viktimave gej dhe jo-gej të Nazizmit. Por për personat gej trauma ishte shpesh më komplekse për shkak se shumë prej tyre vuanin në vetmi, të refuzuar nga familjet, të persekutuar nga Nazistët dhe të poshtëruar nga të burgosurit e tjerë nëpër kampet e përqëndrimit. 

Nuk është çudi që nga ata pak të mbijetuar homoseksualë të holokaustit, kishte edhe shumë më pak që vendosën të flasin pas luftës. Neni 175 mbeti ligj edhe pas vitit 1945. Homoseksualiteti vazhdoi të ishte krim në Gjermaninë Lindore deri më 1968 dhe në Gjermaninë Perëndimore deri më 1969. 

--- --- --- 

Për më shumë informacion mbi fushatat e Peter Tatchell, për të marë buletinet e tij informuese apo për të bërë një donacion vizitoni faqen: www.PeterTatchellFoundation.org

 

© Të gjitha të drejtat janë të autorit. Ky material është përkthyer dhe botuar në shqip me autorizim të autorit. Përktheu në shqip, Amarildo Fecanji. Tiranë 2015  

Deklaratat e Solis, misogjenike dhe homofobike

Shpesh jemi mesuar te shohim e degjojme sjellje e komente skandaloze ne mediat shqiptare. Ne fakt shohim e degjojme aq shume saqe debatet dhe diskutimet e zakonshme, qe i permbahen nje fare etike dhe norme na duken te merzitshme. Por qe te degjosh ne nje "pakete te veme" komente homofobike dhe misogjenike me nje grup personazhesh publike, kjo nuk eshte se te ndodh perdite. Keshtu ishte  debati televiziv në programin “E Diell”, rubrika “Horizonte” i dates 4 Janar në kanalin Top Channel, me protagonist Z. Leonard Solis, ish Ministër i Shëndetësisë në vitet 2003-2005 dhe aktualisht Anëtar i Kryesisë së Partisë Bashkimi për të Drejtat e Njeriut njëkohësisht edhe Drejtor pranë Spitalit Hygiea në Tiranë.

Në këtë rubrikë ishte ngritur çështja nëse femrat janë “mollë sherri” (pra objekt luftrash fitimtare mes meshkujve superiorë), apo nëse ky është thjesht një mit. Vetë pyetja do ishte e përshtatshme për një grup adoleshentësh 12-13 vjeçarë të cilët do duhet ta diskutonin këtë çështje në kuadër të edukatës qytetare dhe barazisë gjinore. Por vetë debati përforcoi më tej stereotipet gjinore, seksuale dhe klasore që lënë në pozicione të disfavorshme shumë gra dhe persona LGBT në këtë vend e kudo tjetër.

Ajo që beri me shume përshtypje ishte komenti Z. Solis, i cili ndër të tjera duke folur per të ashtuquajturat “ndryshime” mes meshkujve dhe femrave thotë: “…janë kaq të ndryshëm [meshkujt dhe femrat] saqë është krijuar një hendek shumë i madh që është mbushur nga pederastët”. Këtë shprehjen e fundit “e rregullon” pasi një nga pjesëmarrëset në debat i thotë se kjo shprehje është diskriminuese. Z. Solis vijon duke thenë “...më fal homoseksualët.” Nuk e dimë nëse duhet ta quajmë Doktor, por me siguri që në atë panel vetëm si doktor që nuk dukej. Z. Solis këputi çfarë i erdhi për mbarë jo vetëm për të ashtuquajturat ndryshime mes femrave dhe meshkujve, por për ta pasur më të qartë “idenë e tij” iu desh të gjente ca “gjysëm burra-gjysëm gra” që ti vendoste në mes, për të zbutur këtë hendekun e madh. Me siguri sipas Z. Solis “pederastët” janë këto zbutësit e dallimeve burrë-grua, pajtuesit e martesave dhe fejesave apo ku ta dimë se çfarë tjetër. Me siguri sipas Solis, burrat gej janë gra që kanë lindur në trupa burrash. Është skandaloze që një mjek si ai nuk arrin të bëjë dot dallimin midis identitetit gjinor dhe orientimit seksual dhe që i përplasi gjithë paragjykimet dhe stereotipet e tij në opinion pa iu dridhur qerpiku.

Ky zhargon rruge, jo vetëm që nuk duhet toleruar por duhet ndëshkuar, mbi të gjitha nga opinioni publik dhe nga gjithë ata qytetarë LGBT të cilët kanë patur fatin e keq të ndjekin atë debat. Janë të panumërt shqiptarët, gra, burra, LGBT ose jo, të cilët duhet të jetojnë nën zgjedhën e roleve gjinore dhe sociale dhe shtypjen që burron prej tyre. Por më shokuese është të dëgjosh, njerëz të privilegjuar nga sistemet komuniste dhe pluraliste të flasin më një gjuhë të patolerueshme edhe për një analfabet.

Z. Solis bën gabimin e madh që ofendon profesionin e tij. Mjekë si ai, në çdo cep të botës luftojnë për barazi gjinore, për tolerancë dhe respekt të minoriteteve seksuale, shpëtojnë viktima të luftës në vendet më të rrezikshme, luftojnë kundër mutilacioneve të vajzave të vogla në Afrikë dhe janë duke shërbyer në vatrat më të nxehta të Ebolës dhe viruseve të tjera. Mjekë europianë dhe amerikanë janë duke harxhuar vite studime për të hedhur poshtë tezat e kalbura të rregjimeve të shekullit të 20-të për të depatologjizuar trupin e femrës, për të çliruar personat LGBT nga diskriminimi dhe për të dhënë përgjigje për tema komplekse. Ata flasin me një kujdes të jashtëzakonshëm duke qenë të vetëdijshëm për impaktin që ka çdo fjalë dhe mendim i tyre. Mjekët tanë ashtu si Z. Solis e kanë më të lehtë të merren me llogje kafenesh, duke na bombarduar me stereotipe gjinore dhe seksuale që nuk synojnë gjë tjetër veçse ti garantojnë atij statusin e paprekëshëm si mashkull, i bardhë, heteroseksual dhe i privilegjuar.

Jo vetëm futboll

Është mëse e qartë që në çdo cep të territoreve ku banojnë shqiptarë dhe në çdo cep të trojeve ku banojnë serbë, ndeshja Shqipëri-Serbi zhvilluar në kuadër të lojërave eliminatore të Kampionatit Europian të futbollit, nuk ishte vetëm dhe thjesht një ndeshje futbolli. Në forma të ndryshme, ajo manifestoi më shumë se sa një listë llogarish të bëra keq të UEFA-s FSHF-së dhe FSHS-së. A munden dy vende si Shqipëria dhe Serbia, me kaq pak komunikim të ndërsjelltë dhe një histori të vjetër të luajë “thjesht futboll”? Në mënyrë të hidhur mësuam mbrëmë se përgjigja është Jo!

Që në minutat e para të transmetimit të ndeshjes në ekranet shqiptare ndihej tensioni mbytës. Ishte si një takim kaotik legjendash, mitesh, fotografish të lëvizshme. Ato bëhen bashkë gati në formë sureale, përplasen në të njëjtën ëndër-manth, dhe rrisin adrenalinën. Merrje apo nuk merrje vesh nga futbolli, nuk mund të mos kaploheshe nga një ndjenjë e fortë ankthi por edhe pyetje gati naïve; Kush është Serbia, çfarë është Serbia? Dhe rrishtaz, gjatë këtyre pyetjeve të shumë shqiptarëve në Shqipëri, manifestohet në ekran një urrejtje kolektive thuajse e pa-imagjinueshme. Ne shqiptarët e Shqipërisë, të mësuar me ksenofobinë greke, më snobizmin italan kam idenë nuk kishim parë deri mbrëmë diçka më të fuqishme dhe të egër që të na prekte aq shumë emocionalisht. Por kam dyshimet e mia serioze se kjo ka qenë një ndjesi vetëm e jona këtu në Shqipëri. Për shqiptarët e ish-Jugosllavisë, kjo ndeshje ka qenë diçka tjetër. Beogradi ka qenë qendra e persekutimit të tyre gati 100 vjeçar. Beogradi dhe Serbia janë simbol i mos-realizimit të endrave të tyre sa romantike aq realiste për të qenë një komb, një shtet, një vend me Shqipërinë. Për ta Serbia, Jugosllavia kanë qenë për arsye shumë të drejta burimi i vuajtjes, poshtërimit, trajtimit fyes dhe përçmues. Ky ishte një leksion i vogël, i rradhës, që ne shqiptarët e Shqipërisë morrëm mbrëmë: kultura kolektive , historia mbizotërouan sërish përpara objektivave madhore civilizuese të partnerëve ndërkombëtarë perëndimorë, miqve të Shqipërisë, Serbisë dhe gjithë Ballkanit dhe axhendave të tyre. Për shqiptarët e Maqedonisë, Kosovës etj ishte më e qartë se sa për Federatën Shqiptare të Futboolit, refuzimi nga Federata Serbe e mikpritjes së tifozëve shqiptarë në Beograd. 

Qeveria serbe, njohëse e vetvetes, elementëve të saj të rrezikshëm, anti-shqiptarizmin, racizmin dhe ksenofobinë  nuk pranoi kurrsesi tifozë shqiptarë në Beograd. Kërkesat ishin të shumta dhe absurde, dhe mesa kuptohet u bënë kompromise, që kam idenë për FSHF-në dhe enturazhin e VIP-ave që i shoqëronte, ishin një listë lëshimesh që duheshin bërë për hir të sportit dhe në funksion të tij. Këtë për mua e konfirmoi habia e gjithë reporterëve dhe personaliteteve shqiptarë që ishin aty. Ata kanë përshkruar habinë, tmerrin dhe presionin psikologjik që ndien mbi vete dhe mbi lojtarët. Këto pak fakte vetëm tregojnë më së miri se si vullneti i politikës së sotme shqiptare për të ndërtuar marrëdhënie të mira me Serbinë, nuk është aq i bazuar në një bindje konkrete, reciproke të Shqipërisë dhe Serbisë për të normalizuar dhe zhvilluar marrëdhëniet e tyre, më shumë se sa një farë objektivi, deri diku idealist në rastin e Shqipërisë, për të ecur mirëfilli përpara në një rajon të sfilitur nga ndasitë. Por reagimet gati shokuese të faktorit politik serb, jam i bindur kanë skandalizuar jo pak shqiptarë këtu në Shqipëri. Theksoj këtu në Shqipëri, dhe jo shqiptarët e ish-Jugosllavisë. Për këta të fundit Serbia është një realitet i prekshëm deri në detaje të tilla si fryma, kultura, dhe kompleksi i superioritetit të serbëve ndaj shqiptarëve. Mbrëme u pa edhe mendimi modern e bashkëkohor i Serbisë për Shqipërinë. Retorika e shëmtuar dhe rrishtazi e shfaqur në mediat serbe dhe ndërkombëtare e Dacic, Vucic, FSHS dhe gjithë viç-ave të tjerë, tregonte një frymë gjuhe që Shqipëria e këtyrë 25 viteve nuk e ka përdorur kurrë ndaj asnjë vendi, shteti, kombi a populli por as edhe nuk e ka hasur ti bëhet nga kombe e vende të tjerë. 

Pala shqiptare në anën tjetër, me ato pak deklarata, komente dhe reagime sa të Kryeministrit Rama, Ministrit Bushati dhe protagonistëve të ditës pas ndeshjes, tregojnë një tjetër realitet. Ky realitet nuk është thjesht një maturi apo ecje me hapa të sigurtë, por manifeston një gati-gati stepje të shtetit shqiptar për të vepruar me zgjuarsi, dinamizëm dhe qytetari ndaj incidentit të mbrëmshëm. Më shumë se sa maturi, reagimet e Ramës dhe Bushatit me terminologjinë “e turpshme, shokuese, jo-sportive” pra terma shumë diplomatikë dhe gati-gati sikur vinin nga zyra e shtypit të BE-së, nuk ngjasonin shumë me ato të Vukajt, Krasniqit dhe Thacit në Kosovë, që nuk kishin shumë rezerva për ngjarjet në stadium. Ata e njohin shumë më mire mentalitetin, kulturën dhe historinë e Serbisë dhe njohin në detaj mendimin e këtyre të fundit për ne shqiptarët, fakt që ne e mësuam në formë shumë të hidhur mbrëmë. 

Ne, këta “ekstremistë që duam të prishim imazhin e Serbisë”, sipas Daçiç, pra ne shqiptarët këtu në Shqipëri, u futëm kështu në këtë 15 Tetor 2014, një hap më shumë në gjellën ballkanike. Por zgjuarsia jonë duhet të qëndrojë në gjakftohtësinë tonë. Nëse për shqiptarët në Kosovë, Maqedoni, Preshevë a kudo tjetër, Serbia është ajo çka Serbia është, për Shqipërinë, ajo distancë historike përbën deri diku një avantazh që duhet shfrytëzuar. Se si, kjo i takon shumë të tjerëve ta thonë por unë mendoj se disa hapa konkretë duhet të ndiqen.  

Konkretisht, Shqipëria duhet të punojë për njohjen e mëtejshme të pavarësisë së Kosovës, të ndihmojë në rritjen dhe mbrojtjen e mëtejshme të të drejtave dhe lirivë shpesh të përdhosura të shqiptarëve të Maqedonisë, të punojë me zell në fuqizimin ekonomik të Shqipërisë dhe të rrisë urat fizike dhe politike të komunikimit ekonomik dhe kulturor me të gjithë rajonin. Të luftojë për rritjen dhe futjen e arsimit, kulturës dhe qytetërimit në çdo qytet e fshat shqip-folës. Shqipëria nuk mundet dhe nuk duhet të humbasë kohë me lojëra.

Pjesa që mua më prek dhe shqetëson më shumë është se në këto 14 orë që kam ndjekur me shumë vëmendje gjithë reagimet mediatike, vendase, rajonale e ndërkombëtare, nuk pashë dhe nuk dëgjova në asnjë moment të vihej në dukje një aspekt, që unë do e ngre si pyetje: A mos vallë ai mini-helikopter me flamurin etnik shqiptar, në vend që të ishte fyerje dhe tallje për nacionalizmin e frikshëm serb, ishte në fakt një fyerje e madhe për sakrificën e atyre 11 djemve shqiptarë që nën brohoritjet e 30.000 “tifozëve” dhe presionin e madh psikologjik dhe emocional arritën të jenë profesionistë të vërtetë?

Në mbyllje, shpresoj që shqiptarëve të mos u bëhet vonë më shumë se sa duhet  për vendimin e UEFA-s të datës 23 Tetor. UEFA ka bërë më shumë se një herë politikë shpesh duke thënë se politika nuk është punë e saj. Në deklaratat e Platini dhe UEFA-s u fol për zhdukje të racizmit sikur kjo të mos kishte ekzistuar në atë fushë të frikshme. Të mos përmendësh diçka nuk do të thoë se ajo nuk ekziston. Do të thotë të pretendosh me prepotencë se ne jemi disa dele që duhet të turremi pas një topi edhe kur kemi 30.000 njerëz që çirren si ujqër. Kjo për mua është një nga kontradiktat absurde të këtij shekulli mbi racizmin dhe ndasitë njërëzore. 

Cilido qoftë vendimi i UEFA-s djemtë e kombëtares shqiptare janë heronjtë e vërtetë të kësaj ngjarje të shëmtuar dhe uroj që të gjithë ata të kenë një të ardhme të begatë në profesionin që kanë zgjedhur, larg politikës djallëzore dhe të prapambëtur ballkanase.